Jacques-Yves Cousteau (1910-1997) là một trong những nhân vật có ảnh hưởng lớn nhất đến việc khám phá và bảo vệ đại dương trong thế kỷ 20. Ông không chỉ là một nhà thám hiểm, nhà phát minh, nhà làm phim tài liệu mà còn là người tiên phong trong lĩnh vực nghiên cứu biển, người đã mở ra một kỷ nguyên mới trong việc khám phá thế giới dưới nước. Bài viết này sẽ đi sâu tìm hiểu về cuộc đời, sự nghiệp và những đóng góp to lớn của Jacques Cousteau đối với nhân loại và hành tinh của chúng ta.
Thời Niên Thiếu và Những Năm Đầu Đời
Jacques-Yves Cousteau sinh ngày 11 tháng 6 năm 1910 tại Saint-André-de-Cubzac, một thị trấn nhỏ gần Bordeaux, Pháp. Ông là con trai của Daniel Cousteau, một luật sư và nhà tài chính quốc tế, và Elizabeth Duranthon. Từ nhỏ, Cousteau đã thể hiện sự tò mò mạnh mẽ về thế giới xung quanh và niềm đam mê với nước.
Năm 1920, gia đình Cousteau chuyển đến New York khi cha ông được bổ nhiệm làm giám đốc tài chính cho chi nhánh Mỹ của một công ty Pháp. Chính trong thời gian này, cậu bé Jacques 10 tuổi đã học bơi và phát triển niềm yêu thích với môi trường nước. Đây cũng là thời điểm ông bắt đầu thử nghiệm với máy quay phim, khi ông được tặng một chiếc máy quay phim 8mm.
Sau khi trở về Pháp vào năm 1924, Cousteau tiếp tục học tập và sau đó gia nhập Học viện Hải quân Pháp (École Navale) vào năm 1930. Ông tốt nghiệp với tư cách là một sĩ quan pháo binh và bắt đầu sự nghiệp quân sự của mình.
Tai Nạn Định Mệnh và Khởi Đầu Đam Mê Lặn Biển
Một sự kiện đã thay đổi hoàn toàn cuộc đời Cousteau xảy ra vào năm 1933, khi ông bị một tai nạn ô tô nghiêm trọng khiến ông gần như phải cắt bỏ cả hai cánh tay. Trong quá trình phục hồi, bác sĩ khuyên ông nên bơi để tập luyện phục hồi chức năng cho cánh tay. Chính điều này đã dẫn ông đến với lặn biển như một phương pháp trị liệu.
Năm 1936, một người bạn đã giới thiệu cho Cousteau kính lặn, và trải nghiệm nhìn thấy thế giới dưới nước đã làm thay đổi cuộc đời ông mãi mãi. Ông sau này đã viết: “Đôi mắt tôi đã mở ra đối với vẻ đẹp của biển cả. Đó là tình yêu suốt đời.”
Những Phát Minh Đột Phá
Aqualung – Thiết Bị Thở Dưới Nước Tự Chủ
Trong Thế chiến thứ hai, Cousteau phục vụ trong Hải quân Pháp và tham gia vào hoạt động kháng chiến chống lại Đức Quốc xã. Chính trong thời gian này, ông và kỹ sư Émile Gagnan đã phát triển một trong những phát minh quan trọng nhất của ông: Aqualung (thiết bị thở dưới nước tự chủ), còn được gọi là SCUBA (Self-Contained Underwater Breathing Apparatus).
Vào năm 1943, Cousteau và Gagnan đã hoàn thiện thiết kế của họ và thử nghiệm thành công thiết bị này trong sông Marne gần Paris. Aqualung cho phép người lặn thở dưới nước một cách tự do và an toàn trong thời gian dài hơn so với các thiết bị trước đó. Phát minh này đã cách mạng hóa việc khám phá đại dương và mở ra một kỷ nguyên mới trong nghiên cứu biển.
Các Phát Minh Khác
Ngoài Aqualung, Cousteau còn phát triển nhiều thiết bị và kỹ thuật lặn khác, bao gồm:
- Máy quay phim dưới nước chống thấm nước
- Các phương tiện thám hiểm dưới nước như “đĩa bay” (flying saucer) và tàu ngầm mini
- Các trạm nghiên cứu dưới nước như Conshelf I, II và III, nơi các nhà khoa học có thể sống và làm việc dưới biển trong nhiều ngày
Calypso và Những Cuộc Thám Hiểm
Năm 1950, một sự kiện quan trọng khác đã xảy ra khi nhà tài phiệt người Anh Thomas Loel Guinness đã cho Cousteau thuê một tàu quét mìn cũ của Hải quân Hoàng gia Anh với giá tượng trưng 1 franc mỗi năm. Con tàu này được đặt tên là Calypso, và nó đã trở thành biểu tượng gắn liền với Cousteau và các cuộc thám hiểm của ông trong suốt phần còn lại của cuộc đời.
Với Calypso, Cousteau đã thực hiện vô số cuộc thám hiểm trên khắp các đại dương của thế giới, từ Địa Trung Hải đến Biển Đỏ, từ Ấn Độ Dương đến Thái Bình Dương, từ Đại Tây Dương đến Nam Cực. Những cuộc thám hiểm này không chỉ mang tính khoa học mà còn được ghi lại thành những bộ phim tài liệu tuyệt vời, giúp đưa vẻ đẹp và bí ẩn của thế giới đại dương đến với công chúng toàn cầu.
Sự Nghiệp Làm Phim và Truyền Thông
Jacques Cousteau không chỉ là một nhà thám hiểm và nhà khoa học mà còn là một nhà làm phim tài năng. Ông hiểu rằng để bảo vệ đại dương, trước tiên công chúng cần phải yêu mến và hiểu về nó. Vì vậy, ông đã sử dụng phương tiện truyền thông để chia sẻ những khám phá của mình với thế giới.
Bộ Phim “Thế Giới Tĩnh Lặng” (The Silent World)
Năm 1956, Cousteau phát hành bộ phim tài liệu “Thế Giới Tĩnh Lặng”, được đạo diễn cùng với Louis Malle. Bộ phim này đã giành được Cành Cọ Vàng tại Liên hoan phim Cannes và giải Oscar cho Phim tài liệu hay nhất. Đây là bộ phim màu đầu tiên về thế giới dưới nước và đã gây ấn tượng mạnh mẽ với công chúng toàn cầu bằng những hình ảnh tuyệt đẹp và chưa từng thấy về đại dương.
Loạt Phim Truyền Hình “Thế Giới Dưới Biển của Jacques Cousteau”
Từ năm 1968 đến 1976, Cousteau sản xuất loạt phim truyền hình nổi tiếng “Thế Giới Dưới Biển của Jacques Cousteau” (The Undersea World of Jacques Cousteau). Loạt phim này, với giọng dẫn chuyện đặc trưng của ông và hình ảnh tuyệt đẹp về đại dương, đã trở thành một hiện tượng văn hóa toàn cầu và giúp nâng cao nhận thức về môi trường biển.
Trong suốt sự nghiệp của mình, Cousteau đã sản xuất hơn 120 bộ phim tài liệu và viết hơn 50 cuốn sách về đại dương và các cuộc thám hiểm của ông. Công việc của ông đã giúp đưa khoa học đại dương đến với hàng triệu người trên khắp thế giới và truyền cảm hứng cho nhiều thế hệ nhà khoa học, nhà bảo tồn và người yêu biển.
Bảo Vệ Môi Trường và Di Sản
Khi Cousteau chứng kiến sự suy thoái của môi trường biển qua nhiều thập kỷ thám hiểm, ông ngày càng trở thành một nhà hoạt động môi trường nhiệt thành. Ông đã sử dụng tiếng nói và ảnh hưởng của mình để vận động cho việc bảo vệ đại dương và các hệ sinh thái biển.
Quỹ Cousteau
Năm 1973, Cousteau thành lập Quỹ Cousteau (The Cousteau Society), một tổ chức phi lợi nhuận nhằm bảo vệ đời sống đại dương. Quỹ này đã phát triển thành một tổ chức toàn cầu với hơn 300.000 thành viên, tập trung vào nghiên cứu, giáo dục và vận động chính sách để bảo vệ môi trường biển.
Hiệp Ước Nam Cực
Một trong những thành tựu lớn nhất của Cousteau trong lĩnh vực bảo vệ môi trường là vai trò của ông trong việc bảo vệ Nam Cực. Vào những năm 1980, khi có áp lực để khai thác khoáng sản ở Nam Cực, Cousteau đã phát động một chiến dịch quốc tế để bảo vệ lục địa này. Nỗ lực của ông đã góp phần vào việc ký kết Nghị định thư Madrid năm 1991, cấm khai thác khoáng sản ở Nam Cực trong ít nhất 50 năm.
Hội Nghị Thượng Đỉnh Trái Đất
Năm 1992, Cousteau được mời phát biểu tại Hội nghị Thượng đỉnh Trái đất của Liên Hợp Quốc tại Rio de Janeiro. Tại đây, ông đã vận động mạnh mẽ cho việc phát triển bền vững và bảo vệ đại dương. Ông cũng đề xuất khái niệm về “quyền của các thế hệ tương lai”, lập luận rằng chúng ta có trách nhiệm đạo đức để bảo vệ hành tinh cho con cháu chúng ta.
Cuộc Sống Cá Nhân và Những Năm Cuối Đời
Cousteau kết hôn hai lần trong đời. Cuộc hôn nhân đầu tiên của ông là với Simone Melchior vào năm 1937. Họ có hai con trai: Jean-Michel (sinh năm 1938) và Philippe (sinh năm 1940). Simone, được các thủy thủ trên Calypso gọi là “La Bergère” (Người chăn cừu), đã đồng hành cùng Cousteau trong nhiều cuộc thám hiểm và đóng vai trò quan trọng trong sự nghiệp của ông cho đến khi bà qua đời vào năm 1990.
Một năm sau khi Simone mất, Cousteau kết hôn với Francine Triplet, với người mà ông đã có hai con: một con gái tên Diane và một con trai tên Pierre-Yves.
Một bi kịch lớn trong cuộc đời Cousteau là cái chết của con trai thứ Philippe vào năm 1979 trong một tai nạn thủy phi cơ. Philippe đã tích cực tham gia vào các cuộc thám hiểm và công việc làm phim của cha mình, và cái chết của anh là một đòn giáng mạnh đối với Cousteau.
Mặc dù tuổi cao, Cousteau vẫn tiếp tục làm việc không mệt mỏi cho đến những năm cuối đời. Ông tiếp tục thực hiện các cuộc thám hiểm, làm phim và vận động cho các vấn đề môi trường. Ông qua đời vào ngày 25 tháng 6 năm 1997, ở tuổi 87, tại Paris.
Di Sản và Ảnh Hưởng
Di sản của Jacques Cousteau là vô cùng to lớn và đa dạng. Ông đã để lại dấu ấn không thể xóa nhòa trong nhiều lĩnh vực:
Khoa Học Đại Dương
Cousteau đã đóng góp đáng kể cho sự hiểu biết của chúng ta về đại dương. Các cuộc thám hiểm của ông đã cung cấp dữ liệu quý giá về hệ sinh thái biển, dòng hải lưu, địa chất đáy biển và nhiều khía cạnh khác của khoa học đại dương. Ông cũng đã phát triển nhiều kỹ thuật và công nghệ mới cho nghiên cứu biển.
Công Nghệ Lặn
Phát minh Aqualung của Cousteau đã cách mạng hóa lĩnh vực lặn và mở ra khả năng thám hiểm đại dương cho cả các nhà khoa học và người dân thường. Ngày nay, lặn SCUBA là một hoạt động giải trí phổ biến và một công cụ nghiên cứu quan trọng, tất cả đều nhờ vào công trình tiên phong của ông.
Nhận Thức Môi Trường
Có lẽ đóng góp lớn nhất của Cousteau là nâng cao nhận thức toàn cầu về tầm quan trọng của đại dương và sự cần thiết phải bảo vệ chúng. Thông qua các bộ phim, sách và bài phát biểu của mình, ông đã giúp hàng triệu người hiểu và yêu mến thế giới dưới nước, từ đó thúc đẩy các nỗ lực bảo tồn.
Truyền Cảm Hứng cho Các Thế Hệ
Cousteau đã truyền cảm hứng cho vô số người trẻ theo đuổi sự nghiệp trong khoa học đại dương, bảo tồn môi trường và làm phim tài liệu. Nhiều nhà khoa học, nhà hoạt động và nhà làm phim hàng đầu ngày nay đều thừa nhận ảnh hưởng của ông đối với sự nghiệp của họ.
Những Giải Thưởng và Vinh Danh
Trong suốt cuộc đời, Cousteau đã nhận được vô số giải thưởng và vinh dự, bao gồm:
- Cành Cọ Vàng tại Liên hoan phim Cannes (1956) cho “Thế Giới Tĩnh Lặng”
- Giải Oscar cho Phim tài liệu hay nhất (1957, 1959, 1964)
- Huân chương Danh dự Quốc gia Pháp
- Huân chương Tự do của Tổng thống Mỹ (1985)
- Thành viên của Viện Hàn lâm Pháp (1988)
- Giải thưởng Môi trường Quốc tế của Liên Hợp Quốc (1977)
- Huy chương Vàng của Hiệp hội Địa lý Quốc gia
Kết Luận
Jacques Cousteau là một nhân vật phi thường, người đã kết hợp tài năng của một nhà thám hiểm, nhà khoa học, nhà phát minh, nhà làm phim và nhà hoạt động môi trường. Ông đã mở ra thế giới đại dương cho hàng triệu người và đã thay đổi cách chúng ta nhìn nhận và tương tác với biển cả.
Di sản của ông tiếp tục sống mãi thông qua công việc của Quỹ Cousteau, các tổ chức bảo tồn đại dương khác, và vô số cá nhân trên toàn thế giới được truyền cảm hứng bởi tầm nhìn và đam mê của ông. Trong thời đại biến đổi khí hậu và suy thoái môi trường ngày càng gia tăng, thông điệp của Cousteau về sự cần thiết phải bảo vệ đại dương của chúng ta càng trở nên cấp bách hơn bao giờ hết.
Như chính Cousteau đã từng nói: “Người ta bảo vệ những gì họ yêu thương.” Thông qua việc giúp chúng ta yêu mến đại dương, ông đã đặt nền móng cho các nỗ lực bảo tồn đại dương trong nhiều thế hệ tới.
